Markmiðasetning

Upplýsingar um markmið og aðgerðaáætlun geta verið hluti af loftslagsstefnunni sjálfri eða staðið sér sem annað plagg.

Hér er gott að setja aftur fram yfirmarkmið um heildarsamdrátt í losun og skilgreina svo mælanleg markmið fyrir hvern umhverfisþátt. Á sama tíma og mikilvægt er að sett séu metnaðarfull markmið um samdrátt í losun þurfa markmiðin að vera raunhæf. Því er gott að leggjast vel yfir útreikninga á losun gróðurhúsalofttegunda á viðmiðunarári og meta hvar raunhæft er að ná árangri í samdrætti, hvernig og hvenær. Hægt er að nýta sér hjálpargagn í formi töflureiknis sem auðveldar stofnunum að nýta niðurstöður Græns bókhalds til þess að sjá hversu mikill samdráttur er nauðsynlegur í hverjum losunarþætti fyrir sig svo að heildarmarkmiði í samdrætti losunar gróðurhúsalofttegunda sé náð.

Gott er að hafa SMART markmiðasetningu sem leiðarljós þegar markmið eru sett. SMART stendur hér fyrir skýr, mælanleg, aðlögunarhæf, raunhæf og tímasett markmið. Hér að neðan eru nánari útskýringar á þessum 5 þáttum:

Skýr
Mikilvægt er að markmið séu hnitmiðuð og sértæk og að þau séu skilgreind til hlítar.

Eftirfarandi spurningar er gott að hafa til hliðsjónar:

1. Hverju viljum við ná fram með markmiðinu?

2. Hvers vegna er markmiðið mikilvægt?

3. Hverjir koma að þessu markmiði?

4. Hvar innan stofnunar er markmiðið staðsett?

5. Hvaða aðföng eða takmarkanir felast í markmiðinu?

Dæmi: Markmið eins og við ætlum að draga úr umhverfisáhrifum vegna starfsemi okkar er of víðtækt og almennt. Skýrari og sértækari markmið eru t.d. við ætlum að draga úr matarsóun um x % m.v. fyrra ár eða við ætlum að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna samgangna um x %.
Mælanleg
Til þess að hægt sé að fylgjast með framgangi markmiða og hvenær þeim hefur verið náð er mikilvægt að þau séu mælanleg. Það stuðlar einnig að aðhaldi og hvetur starfsfólk til dáða.

Mismunandi mælikvarðar eiga við mismunandi markmið. Dæmi um mælikvarða eru t.d.:

1. Hlutfall

2. Fjöldi

3. Tími

4. Gæði

Dæmi um ómælanleg markmið eru t.d. við ætlum að fræða starfsfólk um loftslagsmál, við ætlum að auka endurvinnslu og við ætlum að draga úr losun vegna orkunotkunar. Sömu markmið með mælikvörðum gætu t.d. verið við ætlum að fræða starfsfólk um loftslagsmál með 2 fyrirlestrum á árinu, við ætlum að ná 80% endurvinnsluhlutfalli og við ætlum að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna orkunotkunar um 5% m.v. fyrra ár.
Aðlögunarhæf
Mikilvægt er að markmið tengist hlutverki og stefnu stofnunar.

Eftirfarandi spurningar er gott að hafa til hliðsjónar:

1. Af hverju skiptir þetta markmið okkur máli?

2. Hvernig tengist markmiðið starfseminni?

3. Samræmist markmiðið stefnu stofnunar?
Raunhæf
Markmiðin þurfa að vera þess eðlis að unnt sé að ná þeim. Óraunhæf markmið geta haft letjandi áhrif á starfsfólk þar sem ólíklegt er að þau náist og árangur því ekki sýnilegur.

Eftirfarandi spurningar er gott að hafa til hliðsjónar:

1. Er þetta rétti tíminn til að vinna að þessu markmiði?

2. Er nægur mannauður, fjármagn og tími til staðar til að markmiði verði náð?
Tímasett
Mikilvægt er að ákveða lokadagsetningu markmiðs. Það hvetur til dáða og ýtir undir mikilvægi þess að unnið sé að markmiðinu.

Eftirfarandi spurningar er gott að hafa til hliðsjónar:

1. Hvað tekur langan tíma að breyta ferlum við innkaup?

2. Hvað tekur langan tíma að breyta viðhorfum starfsmanna?

3. Hvenær er raunhæft að markmiðinu verði náð?

Loftslagsmarkmið Umhverfisstofnunar má skoða hér

Markmiðasetning

Skýr

Mælanleg

Aðlögunarhæf

Raunhæf

Tímasett